Pandemie? Pandemie?
Een kwaadaardig virus waait over de wereld. Het is een oeroud virus, dat in de loop van de eeuwen tientallen miljoenen slachtoffers heeft gemaakt. Reeds in de Middeleeuwen veroorzaakte het in heel Europa een ware epidemie; in de tweede helft van de 19e Eeuw stak het de kop op in Rusland en in de 20e Eeuw werd Duitsland ermee besmet.
Ik schrijf dit stuk op 27 januari 2025. Op die datum is het 80 jaar geleden, dat het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau door het Rode Leger bevrijd werd. Van de vernietigingskampen van de Nazi’s was dit het grootste. Hier werden 1,1miljoen mensen vermoord, van wie 90% Joden; Auschwitz werd uiteindelijk hét symbool van de nazi-gruwelen en de systematische vernietiging van de Europese Joden en Roma en Sinti.
In 2005 riep Kofi Annan, toenmalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties, 27 januari uit tot een internationale herdenkingsdag: Holocaust Memorial Day. Op deze dag worden de Holocaust en de bevrijding van Auschwitz wereldwijd herdacht. Niet alleen op het kampterrein zelf, maar ook op veel andere plekken in Europa die herinneren aan de massamoord.
Is het nou echt nodig om daar aldoor aandacht aan te blijven besteden? Moet het verleden altijd weer opgerakeld worden? Ja, want het kwaad is nog niet voorbij! Het is nog helemaal geen verleden tijd. Antisemitisme neemt in onze tijd toe. De ziekte wordt verspreid door de media en gaat van mond tot mond. De kwaal begint ‘tussen de oren’ en is dus een psychische afwijking.
Ouderwetse Jodenhaat speelt nu vooral (maar niet alleen) onder moslims, met name in Arabische landen (maar niet alleen daar). Men kan beweren dat dit zou komen door de methoden waarmee Israël zich verdedigt tegen zijn vijanden, maar de beeldvorming daarover is hooguit eén van de factoren.
Onder Christenen bestaat een milde(?) variant van het antisemitische virus onder een theologische vermomming; bijvoorbeeld het ontkennen of negeren van het feit dat Israël Gods uitverkoren volk is.
In de politiek wordt Israël voortdurend veroordeeld, bijvoorbeeld door de Verenigde Naties, meer dan alle andere landen bij elkaar…. Selectieve verontwaardiging.
Het net van mythen, halve waarheden en verdraaiingen dat om Israël gespannen wordt, betekent een groot gevaar, niet alleen voor het Joodse volk, maar ook voor de hele wereld. De leugens over Joden in de Middeleeuwen leidden tot verbanningen en moordpartijen. De Duitse antisemitische leugens leidden uiteindelijk tot de Holocaust. Maar tegelijk slaan die leugens en dat antisemitisme keihard terug op de bedrijvers ervan. Degenen die de mythen en leugens in de wereld brachten zijn zelf te gronde gegaan. Uiteindelijk straft het kwaad zichzelf. De Bijbel zegt, dat wie het Joodse volk aanraakt, Gods oogappel aanraakt (Zacharia 2:8); wie aan dit volk komt, komt aan God en probeert, bewust of onbewust, Gods plannen tegen te houden. En in Psalm 129 staat te lezen: ‘Beschaamd deinzen terug allen die Sion haten, ze zijn als gras op de daken dat verdort nog voor het bloeit’.

3500 jaar geleden werd het antisemitisme uitgevonden. De familie Abraham-Isaäk-Jakob is een volk geworden, dat explosief groeit. De beloften van zegen uit het boek Genesis worden vervuld. Dan komt er een nieuwe koning in Egypte, die Jozef niet gekend had. Zijn vader en grootvader hadden veel te stellen met vreemde volksstammen die Egypte lastigvielen. De nieuwe Farao is bang voor dat vreemde volk dat in zijn land woont ; er is wijs beleid nodig ten aanzien van het ‘Jodenvraagstuk’. Zoals zoveel dictators, doet hij zich heel redelijk voor. Hij zegt tegen zijn volk: ‘Straks worden zij nog talrijker en machtiger dan wij!’ Die woorden beschrijven niet de feitelijke situatie, maar behoren tot de retoriek die de Egyptenaren moet ophitsen tegen de Hebreeën. De Farao ondersteunt zijn betoog met twee argumenten: Allereerst zouden zij zich kunnen aansluiten bij een aanval van Egyptes vijanden. Het tweede argument is dat de Hebreeën zouden kunnen wegtrekken uit Egypte; en hoewel de Farao zich door hen bedreigd voelt, wil hij ze niet kwijt, want zij vormen een belangrijke economische factor. De Farao laat hen slavenarbeid verrichten en het regime wordt ook nog eens steeds verzwaard, in de veronderstelling dat dit de bevolkingsgroei wel zal remmen, maar niets helpt; integendeel: ze groeien tegen de verdrukking in! Dan besluit hij tot drastischer maatregelen van geboortebeperking: hij wil de vroedvrouwen die de Hebreeuwse vrouwen helpen bij de bevalling medeplichtig maken; zij weigeren echter, want men moet God meer gehoorzamen dan mensen. Als geen van zijn methoden effect heeft, moeten alle pasgeboren jongetjes eenvoudig in de Nijl geworpen worden! Als God nu niet ingrijpt, is het met zijn volk gedaan!
Alle eeuwen door zijn er zulke heersers geweest en de eeuwen door is het volk van God verdrukt en vervolgd. Jodenhaat is van alle tijden en plaatsen. Uit de Pesach-liturgie: "Want het was niet één alleen die tegen ons is opgestaan om ons te vernietigen, maar in elke generatie zijn ze tegen ons opgestaan om ons te vernietigen. De Heilige, zijn Naam is geprezen, redt ons uit hun greep."
De profeten spreken over een oorlog van ‘alle volken’ tegen Jeruzalem (Zacharia, Ezechiël, Joël…). In heel de geschiedenis loopt het met de vijanden van het volk van God slecht af. Achter de aardse werkelijkheid is een geestelijke werkelijkheid, een strijd in de hemelse gewesten, met het volk van God als inzet. Openbaring 12 spreekt van een oorlog in de hemel: de aartsengel Michaël, de beschermer van het volk van God, bindt de strijd aan met de draak en zijn engelen. De overwinning staat vast, maar de duivel zal tot het laatst toe alles in het werk blijven stellen om het volk van God te vernietigen; hij weet dat hij weinig tijd heeft.
De Gemeente van Christus kan zich in deze geestelijke strijd niet neutraal opstellen. Er moet partij gekozen worden! Tot haar eigen schade en schande heeft de Kerk vaak partij gekozen tegen Israël! De geschiedenis van de Kerk is een geschiedenis van antisemitisme.
Als de Kerk blind blijft voor Gods plannen met, beloften voor en Zijn grote daden voor Zijn volk Israël is er geen enkele toekomst voor de Kerk! Wij moeten het Joodse volk steunen met onze gebeden en met liefdebetoon. En uiteindelijk zal de Verlosser, de Messias van Israël, Zelf ingrijpen en zijn Koninkrijk van vrede en gerechtigheid op aarde brengen. En Hij zal Koning zijn voor eeuwig.

Ds. Bas Urgert